Duygularımızın Kimyası
- 23 Ağu 2024
- 3 dakikada okunur
Duygularımız ; hayatımızı tekdüzelikten kurtaran kimyasal reaksiyonlar. Bu yazıda duygular deyince aklımıza gelen üç duyguyu inceleyeceğiz . İlk olarak bize zevk ve yaşama gücü veren bir duygudan başlayalım , mutluluk.
*Mutluluk: Mutluluk için insanın hayatından tatmin olduğu zaman hissettiği duygudur diyebiliriz. Bu hayatımızı güzelleştiren ve her insanın hissettiği duygu nasıl oluşur? Beyinde mutluluğu etkileyen dört temel kimyasal vardır: dopamin, oksitosin, serotonin ve endorfin;
Dopamin; Hedef odaklı davranışlardan ve her türlü zevk arayışından sorumludur. Bir hedef doğrultusunda yaptığımız çalışmalar dopamin seviyemizi artırır. Dolayısıyla hedeflerinize ulaşmaya çalışırkenki kararlılığınızı artırmak istiyorsanız, dopamin seviyenizi artırmanız yardımcı olabilir. Dopamin seviyesini artırmak için genel olarak dengeli yaşamda gereken şeyleri yapmak yeterlidir(müzik dinlemek, egzersiz yapmak, yeterli derecede uyumak vb.). Bazı insanlar arasında dopamin seviyesini artırmak için uyuşturucu kullanmak yaygındır. Ancak uyuşturucu etkisiyle artan dopamin seviyesi vücudun dopamin üretimini azaltmasına sebep olur. Dolayısıyla uyuşturucunun etkisi geçtikten sonra vücut dopamin seviyesini artıracak bir dış etkiye ihtiyaç duyar ve böylece bağımlılık başlar.
Oksitosin; Oksitosin insanlar arasındaki bağa doğrudan bağlıdır ve iki insan arasındaki bağ için en gerekli şeylerden olan güven ve sadakati artırır. İnsan ilişkilerinde etkili olan bu hormon, aynı zamanda insanın dünyaya gelişinde kendisinden başka bir insanla kurduğu ilk bağdan itibaren etkilidir. Annenin bebeği emzirmesi sırasında oksitosinin artması bebeğin daha çok beslenmesini sağlar. Ancak Hafia Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmanın sonuçlarına göre, masum görünen bu hormon aynı zamanda başkalarının başarısızlıklarından zevk alma gibi davranışların da temelinde yatıyor.
Endorfin; Kendi başına üretilen morfin anlamına gelir. Dolayısıyla doğal bir ağrı kesici olduğu söylenebilir. Endorfinler opiat benzeri etki gösterirler ve peptit yapıdadırlar. İnsan vücudunda ağrıyan dokularda ağrının azalması için beyin dokuları tarafından üretilen hormonlardır. Endorfinin insan vücudunda sadece belli bir zaman aralığında üretimi mümkündür. 23.00 ve 03.00 arasında endorfin salgılanımı arttığı için dengeli bir uyku endorfin için önemlidir. Endorfin seviyesinin artırılması için akupuntur iğneleri iyi bir yoldur. Aynı zamanda endorfin salınımını artırmak için klasik bir örnek olan bitter çikolatayı da söyleyebiliriz.
Serotonin; Serotonin için toplumu ayakta tutan ancak, bununla birlikte insanların birbirine olan saygısını azaltan egonun kaynağı diyebiliriz. Serotonin insanın kendine karşı güveni artırır ve reddedilme kaygısı gibi hisleri azaltır. Serotonini artırmak için kendimize meydan okumak ve sonunda gelen tatmin duygusunu hissetmek yararlı olabilir.
*Kızgınlık: İnsanın hayatta kalmasında fazlasıyla etkisi olsa da, toplumsal huzurun en büyük tehditlerinden biri olan kızgınlığın arkasındaki kimya nedir?
Kızgınlığın arkasındaki kimyada adrenalin(epinefrin)ve noradrenalin(norepinefrin) önemli bir rol oynar. Noradrenalin kalp atış hızımızı ve kan basıncımızı izleyen bir nörottransmitterdir. Adrenalin bir hormon iken noradrenalin bir nörotransmitterdir. Çoğunlukla sanılanın aksine noradrenalin arttığı zaman kalp ritmi azalmaz aksine artar. Aynı durum adrenalin için de geçerlidir dolayısıyla ikisini kardeş kimyasallar olarak nitelendirebiliriz. Ayrıca bu nörotransmitter stres durumunda kararlar alırken de görev alır.
*Korku: İnsanlığın çoğu tarafından sevilmeyen bir duygu olsa da aslında güvenliğimiz için gerekli olan korkunun kimyası nedir? Güvende hissetmediğimiz bir anda beynimizin ortasındaki talamusa bir sinyal gönderilir. Bu sinyal ise korkudan sorumlu beyin bölgemiz olan amigdalaya doğrudan iletilir. Amigdala ardından vücuda birçok nörotransmitter gönderir. Amigdalanın vücuda saldığı nörotransmitterler arasından en önemlisi olarak glutamatı söyleyebiliriz. Glutamat vücudumuzda en çok bulunan aminoasitlerden biridir ve genellikle öğrenme ve hafıza gibi olaylarda rol oynar. Ardından güvende hissetmediğimiz bilgisi amigdaladan beynin otonom sinir sisteminden sorumlu olan hipotalamus adı verilen bölgesine de gönderilir. Hipotalamustan gelen sinyaller kortizon ve adrenalin salgılayan adrenal bezlere ulaşır. Adrenalin tehlike anında hızlı kararlar almamıza yardımcı olan bir kimyasaldır. Hipotalamus korktuğumuzda kalp atış hızımızın artması vb. şeylere sebep olan bir beyin bölgesidir.
İnsanlara her gün eşlik eden onlarca duygudan üçünü inceledik.Her ne kadar hepsi bize zevk vermese veya kendimizi iyi hissettirmese de, bunlardan biri eksik olsaydı anılarımızın ne kadar önemi kalırdı tartışılır. Aynı zamanda hayatımıza değer katan sanatın yüksek bir oranla insan duygularının bir dışavurumu olduğu düşünülürse, hayatımızın anlamını oluşturan bu kimyasallara çoğu insanın düşündüğümüzden fazla şey borçluyuz.
Asude KANDAZOĞLU
Commentaires